خصوصیات فیزیکی انسان به گونه ای است که تمام فاکتورهای محیطی و آب و هوایی می تواند روی آن ها تاثیرگذار باشد. درجه حرارت های بالا، رطوت شدید، یا سرمای بیش از حد می تواند حتی باعث مرگ و میر انسان ها شود. از همین روست که سالیانه درصد نسبتا بالایی از مردم جهان در اثر تغییرات نامناسب هوایی و دمایی جان خود را از دست می دهند.
سیستم های تهویه مطبوع، یکی از ایده آل ترین و پربازده ترین سیستم های کنترل کیفیت جریان هوا در سراسر جهان است. در این مقاله بر آنیم تا تعریفی کلی در مورد سیستم تهویه مطبوع برای علاقه مندان ارائه دهیم.
تهویه مطبوع که از آن با نام های هوایش دلپذیر، یا هوارسانی مطبوع نیز یاد می شود، در حقیقت تغییر پارامترهای جریان هوا مطابق استانداردها و معیارهای مشخصی است تا کاربران بتوانند تحت آن زندگی، استراحت، فعالیت و در حالت کلی عملکرد مناسبی از خود ارائه داده، و دچار بیماری و یا سایر اختلالات ناشی از عدم کیفیت هوا نشوند.
این پارامترها می تواند شامل:
باشد. سیستم تهویه مطبوع نیز سیستمی است که طی آن جریان هوای داخل محیط با هوای بیرون میکس شده و از لحاظ درجه حرارت و درصد رطوبت تنظیم می گردد و پس از فیلتراسیون به محیط بازگردانده می شود. وجه تسمیه این سیستم ها که از عبارت Heating, Ventilating and Air Conditioning گرفته شده و به اختصار HVAC خوانده می شود نیز دال بر همین فرآیند است.
سیستم های تهویه مطبوع عملاً مجموعه ای از دستگاه ها است که به صورت یک سیکل دائماً و منظم در حال فعالیت هستند.
سیستم تهویه مطبوع را در حال حاضر می توان یکی از پرکاربردترین تکنولوژی های ترمودینامیکی در جهان دانست. چرا که علاوه بر موارد استفاده خانگی که میزان آن نیز چشم گیر بوده و همه ساله نیز در حال رشد و افزایش است، مصارف صنعتی بالایی نیز به خود اختصاص داده است. برای مثال:
می توانند گواه بر این مساله باشند.
سیستم های تهویه مطبوع اغلب دارای سه نوع هستند که عبارتند از:
این سیستم ها که از نام آن ها نیز بر می آید با استفاده از دو سیال آب و هوا کار می کنند. بدین ترتیب که سیال حرارتی آب و سیال برودتی یا خنک کننده هوا است.
سیال به کار رفته در چنین سیستم هایی آب است. در حقیقت، آب توسط بویلر یا چیلر گرمایش یا سرمایش شده و از طریق کویل ها درجه حرارت جریان هوا را تنظیم می نماید. این سیستم ها به دلیل خواص ترمودینامیکی و فیزیکی ویژه آب نیازمند مخازن انبساط هستند تا در صورت منبسط شدن آب، فشار و مشکلی به سیستم وارد نگردد.
کامل ترین نوع سیستم های تهویه مطبوع این نسل از سیستم ها می باشند؛ چرا که می توانند علاوه در درجه حرارت، رطوبت هوا را نیز کنترل نمایند. جریان هوا توسط بویلر یا چیلر گرمایش یا سرمایش شده و به دستگاه هواساز انتقال می یابد. این دستگاه که به تفصیل در سایر مقالات سایت مورد بررسی قرار گرفته است، با استفاده از کویل های حرارتی، رطوبت زن، رطوبت زدا و فن و همچنین فیلترهای تعبیه شده در نقاط مختلف آن، جریان هوایی تمیز، تازه، و کنترل شده از لحاظ درجه حرارت و رطوبت را به محیط انتقال می دهد.
اجزای سازنده یا دستگاه های تشکیل دهنده سیکل تهویه مطبوع به شرح زیر می باشند:
که می توانند با استفاده از گرمایش سیال روی درجه حرارت محیط تاثیرگذار باشند. این سیستم ها بسته به نوع سیالی که گرم می کنند به دو دسته دیگ (سیالات مایع) و کوره (سیالات گازی) طبقه بندی می شوند.
که اساس کار آن بر اساس تبخیر (Evaporation) سیالات است. لذا میزان خنک سازی در آن به آنتالپی تبخیر سیال مربوطه و سرعت تبخیر آن بستگی دارد. چیلرها نمونه بارز منابع تبریدی در سیستم های تهویه مطبوع هستند که خود دارای انواع چیلرهای ضربه ای یا چیلرهای جذبی می شوند.
که چرخش سیال در سیکل را منجر می شوند و خود دارای انواع مختلفی می باشند:
کنترل رطوبت می تواند از طریق رطوبت زن ها یا رطوبت زداها یا قطره گیرها در سیستم تهویه مطبوع صورت گیرد. رطوبت زن که می تواند انواع مختلفی نظیر:
باشند در حقیقت با استفاده از سیال آب میزان رطوبت موجود در جریان هوا را افزایش می دهند. به صورت متقارن، رطوبت گیرها یا رطوبت زداها نیز با کاهش درجه حرارت جریان هوا تا آستانه نقطه شبنم، سبب فرایند میعان شده و رطوبت جریان هوا را می کاهند.
که سیال از پیش گرم شده یا تبریدی توسط منابع حرارتی و برودتی در آن جریان یافته و بر اثر انتقال حرارت ناشی از عبور جریان هوا از روی کویل ها درجه حرارت محیط تنظیم می گردد. تعداد کویل ها و مشخصات فنی و ابعادی آن ها بسته به شرایط موجود توسط طراحان مکانیک و اصول ترمودینامیکی صورت می گیرد. اما جنس این کویل ها غالباً از مس ساخته می شود تا میزان ریت انتقال حرارت در آن ها به ماکزیمم برسد.